De toekomst van de jeugdzorg

Door: Gerard Oudhoff

Fatima Klaassen heeft 4 jonge kinderen als haar man Jan komt te overlijden vanwege een ongeluk met de motor. Hij was op slag dood. Toen het gebeurde waren de kinderen 9, 7, 5 en 2 jaar oud. Drie meisjes en een jongetje.

Jan was gemeenteambtenaar maar kluste er een beetje bij als monteur bij de garage in het dorp. Dat leverde niet veel extra inkomsten op en als gemeenteambtenaar was Jan een open boek bij de belastingdienst. Alleen die extra inkomsten hadden hem een ietwat slechte reputatie opgeleverd, omdat een deel van de beloning als monteur door zijn werkgever in natura was uitgekeerd. Dat had Jan zijn motor opgeleverd toen hij bij de garage ging werken.

Die werkgever was een slechte boekhouder, want hij had dat keurig in zijn boekhouding opgevoerd en dus viel Jan door de mand. Fatima had in het begin ook hier en daar wel een baantje gehad maar toen ze merkten hoeveel belasting het gezin extra moest betalen was ze daarmee gestopt. Ja, Jan was heel druk en iemand moest ook voor de kinderen zorgen, natuurlijk.

Fatima had in het begin ook hier en daar wel een baantje gehad maar toen ze merkten hoeveel belasting het gezin extra moest betalen was ze daarmee gestopt.

Na het overlijden van Jan kreeg Fatima een bescheiden pensioen van het ABP. Dat was geen vetpot dus ging Fatima toch maar weer aan het werk. De kinderen konden terecht in de plaatselijke Kinderopvangvoorziening. De 2 jongste kinderen zaten op de dagopvang en de oudere kinderen werden na school opgevangen op de Buitenschoolse opvang. Het uitzendbureau zorgde voor aangepaste werktijden en nam ook de papierwinkel voor de Kinderopvangtoeslag even mee.

Ja, de vriendelijke intercedente van het uitzendbureau werkte zelf parttime bij de BSO, dus die was van alle regelingen goed op de hoogte. Fatima werkte bijna fulltime bij een fabriek waar garnalen verpakt werden en het inkomen fluctueerde wat omdat Fatima zich ook moest houden aan de werktijden van de leidsters op de Kinderopvang.

Alle werkuren werden nauwgezet bijgehouden in de fabriek. Ze had een lening moeten afsluiten om een autootje aan te schaffen, maar dat stelde haar in staat om alles net te organiseren. Fatima had nog geprobeerd om de rente over de lening van de belasting af te trekken, maar dat was slecht afgelopen. De rente over “consumptief krediet” was allang niet meer aftrekbaar, had een barse belastingambtenaar haar hoofdschuddend uitgelegd. Of ze misschien net zo’n fraudeur was als haar man met die motor, destijds.

De rente over “consumptief krediet” was allang niet meer aftrekbaar, had een barse belastingambtenaar haar hoofdschuddend uitgelegd.

“Neen”, had Fatima gestameld. “Die auto was geen consumptie, hoor.” Die had ze nodig om te kunnen werken en haar kinderen dagelijks op tijd op te halen bij de Kinderopvang en de BSO. Het uitzendbureau had haar uitgelegd dat het echt niet mogelijk was om een reiskostenvergoeding hoger dan € 0,19 per kilometer te betalen. Anders zou ze er belasting over hebben moeten betalen, hè? Ja, en voor de kilometers naar de Kinderopvang en zo meer, kreeg ze helemaal geen vergoeding. Dat bleek te kloppen, maar de man van belastingdienst had het meteen wel even nagekeken.

Al met al was het allemaal net gelukt om haar gezin aan het draaien te houden. Het pensioentje van Jan, haar € 10,42 per uur bij de garnalenfabriek en de Kinderopvangtoeslag waren net genoeg om alles rond te breien. Ja, en de gewone toeslagen natuurlijk, voor de Zorgverzekering en de huur van haar huisje van de woningstichting.

Els, de intercedente van het uitzendbureau had inmiddels wat promotie gemaakt bij de BSO – afdeling van de Kinderopvang. Els was mede – directeur geworden en merkte dat zo’n BSO afdeling ook maar een beetje kwijnend bestaan leidde. Die was in hoge mate afhankelijk van de Kinderopvangtoeslagen van de ouders. Dat leidde wel eens tot een situatie dat tante Els hier en daar een euro meer of minder opschreef in de boekhouding dan eigenlijk zou moeten. Ja, het hemd is nader dan de rok, natuurlijk. Bij een accountantscontrole was het balletje aan het rollen gegaan.

Dat leidde wel eens tot een situatie dat tante Els hier en daar een euro meer of minder opschreef in de boekhouding dan eigenlijk zou moeten.

Fatima had werkelijkheid soms een iets hoger inkomen gehad dan was opgegeven in de papierwinkel om aan genoeg Kinderopvangtoeslag te komen. Het scheelde niet zo veel, maar over een jaar of drie wordt dat toch zomaar een paar duizend euro, hoor.

De man die al een paar keer met het gezin van Fatima te maken had gehad, werkte nog steeds bij de belastingdienst. Ondanks het feit dat hij daar nauwelijks promotie had gemaakt, had hij blijkgegeven van nogal wat zitvlees. De ijverige belastingmedewerker had het twee keer nagerekend en ja hoor: Weer fraude in dat gezin van Fatima.

Nou, drie keer is scheepsrecht, had hij gedacht. Trouwens, de naam van Fatima stond inmiddels ook op een lijstje dat binnen de dienst gehanteerd werd in dit soort situaties. Een week later belandde er een mooie blauwe brief op de deurmat bij Fatima. Al met al zou Fatima € 53.438,79 moeten betalen. Dat was een bruto terugvordering van teveel uitgekeerde kinderopvangtoeslag, inclusief een boete , invorderingskosten en rente. Ja, en het hele bedrag was in één keer invorderbaar, stond in de brief. Uiterlijk binnen 30 dagen na dagtekening.

Fatima sliep die avond slecht. Het was al bijna 4 uur voordat ze eventjes geslapen had. Ze kwam een paar minuten te laat voor haar dienst bij de garnalenfabriek. Het leverde een half uur minder werktijd op, voor die dag. En een reprimande van de Machinist, die de tent waar ze werkte een beetje runde. De dag daarop was het zaterdag en ze hoefde pas weer in de middag te werken. Ze probeerde tante Els van het uitzendbureau te bereiken, maar die was net drie dagen met vakantie. Het was pas dinsdag voordat het lukte om haar aan te telefoon te krijgen.

Els reageerde wat verbouwereerd op het nieuws. Ze begon ook even te stotteren. Uiteindelijk raadde ze Fatima aan om maar eens contact te zoeken met de plaatselijk rechtswinkel. Ze dacht dat het wel nodig zou zijn om de hulp in te roepen van een advocaat. Ja, ze had vaker met dit soort problemen te maken gehad.

Els was een beetje moe teruggekomen van haar vakantie. Haar vriendje had het uitgemaakt en was er met haar auto vandoor gegaan. Ja, die stond op zijn naam, omdat er misschien anders een gerechtsdeurwaarder beslag op zou willen leggen. Ze had nog wat rekeningentjes uitstaan en moest ook voorzichtig zijn, hè?

Fatima belde de rechtswinkel. Oh. Had ze hulp nodig ? Ja, dat kon, maar op dit moment was er een wachtlijst. Dat kwam omdat de gemeente had moeten bezuinigen op de subsidies voor welzijnsvoorzieningen in de gemeente. Dat had iets te maken met hoger uitvallende kosten voor Kinderopvang. Met name de BSO. was flink duurder geworden.

Fatima belde de rechtswinkel. Oh. Had ze hulp nodig ? Ja, dat kon, maar op dit moment was er een wachtlijst.

Uiteindelijk belde Fatima de belastingdienst. Daar was men er snel klaar mee. Of ze niet wist dat ze met dit soort vragen tegenwoordig terecht kon bij de belastingtelefoon. Daar waren nog 23 wachtenden voor haar en het werd al bijna half 7. Om 7 uur was de belastingtelefoon niet langer bereikbaar.

Fatima had hoofdpijn gekregen en belde uiteindelijk met de moeder van Jan. Ja, ze wist ook niet wie ze anders moest bellen. Haar eigen moeder leefde ook nog wel, maar die woonde in Marrakesh. De telefoonkosten liepen toch al op, de laatste tijd. Zeker sinds ze het vaste telefoonabonnement had opgezegd om op die kosten te bezuinigen.

De schoonmoeder van Fatima was nog steeds boos op haar omdat Jan veel te vroeg gestorven was en wist ook niet wat ze moest doen. Ze moest maar zien hoe ze het oploste, vond Oma.
Fatima ging aan de slag om de avondmaaltijd voor haar gezin op tafel te krijgen. Morgen zien we wel weer verder, dacht ze. Waar waren de kinderen gebleven, trouwens?

De buurvrouw bleek zich over hen ontfermd te hebben. Ze zaten met een schaal koek op schoot naar de TV. te kijken. Een programma over de Jeugdzorg in Nederland. Daar ging het toen al niet zo goed mee. Inmiddels is Fatima flink wat ouder geworden. In het echt, maar ook om te zien. Ze gebruikte steeds meer make-up en wat ze gebruikte werd steeds goedkoper. Els had haar eens voorgesteld iets vaker op vakantie te gaan, maar dat advies had ze nooit opgevolgd.

De advocaat van de Rechtswinkel had er geen gat in gezien. Fatima had geen € 53.000 bijeen kunnen sprokkelen en er was beslag gelegd op haar inkomen. Het pensioentje van Jan was helemaal weg en van haar salaris was maar ongeveer de helft overgebleven. Er lag een stapel brieven van de woningstichting en ook een paar van de Zorgverzekering. Die had uiteindelijk de vordering uithanden gegeven en het CAK had de inning van de zorgpremies overgenomen. Dat kostte ongeveer 20 % extra.

Fatima had geen € 53.000 bijeen kunnen sprokkelen en er was beslag gelegd op haar inkomen.

De mensen van de schuldhulpverlening van de gemeente waren bij Fatima over de vloer geweest om eens uit te rekenen hoeveel budget ze maar had om eten en drinken van te kopen. De gemeente kon verder niet veel uitrichten; de belastingdienst liet zich nu eenmaal niet aftroeven door een boekhouder van de gemeente.

Fatima had geprobeerd om Els te bellen, maar die werkte niet meer bij het uitzendbureau. Ze was ontslagen wegens belangenverstrengeling. Ze woonde nu in Hongarije waar ze schapen en ganzen hield. De boerderij was van een Hongaarse vriend. Els werd gezocht wegens diefstal van haar autootje. Ja, ze had voor haar vertrek haar vriendje nog een keer opgezocht om haar auto terug te halen en dat vriendje had daarna aangifte gedaan.

De Woningstichting had Fatima nu de huur opgezegd. De bezorgde gemeente had vervolgens Jeugdzorg op het spoor gezet. Over 6 weken zou er een gerechtsdeurwaarder komen om Fatima en haar spulletjes op straat te zetten. Of ze misschien opslagruimte nodig had. Dat was niet zo duur maar het moest wel vooruit betaald worden. “Wat was het volgende adres ?”, vroeg een montere gemeenteambtenaar opgewekt aan haar.

De bezorgde gemeente had vervolgens Jeugdzorg op het spoor gezet.

Er was inmiddels ook een bezoek aangekondigd van Jeugdzorg. Een tweetal medewerkers zouden haar over twee weken komen bezoeken om te zien wat er met haar kinderen moest gebeuren als ze straks uit haar huis zou worden gezet. Fatima belde zelf de Machinist van de garnalenfabriek om te vertellen dat ze ontslag nam. Ja, of ze dacht dat zoiets zomaar kon. “Ja hoor,” zei Fatima. “En anders maar niet, maar ik kom niet meer.” Ach, ze had die dag inmiddels al twee glaasjes sherry op en de kinderen waren bij de buurvrouw, vandaag.

Nadat ze op straat was gezet heeft Fatima ander werk gevonden. Ze heeft een paar dagen op in de open lucht doorgebracht; daarna besloot ze om zich in de prostitutie te begeven. Haar inkomen is nu wel een stuk beter en de deurwaarders kunnen er geen vat op krijgen. De belastingdienst ook niet trouwens.

Ze heeft de man die haar had aangeschreven over die teveel uitgekeerde Kinderopvangtoeslag nog één keer teruggezien. Ja, hij was een graag geziene klant in een van de bordelen waar Fatima werkte.

De kinderen van Fatima verblijven nu al 3 jaar in pleeggezinnen. Soms heeft ze wat extra geld en mag ze haar kinderen even zien. Het zijn rare ontmoetingen, want haar kinderen zijn eigenlijk niet meer van haar. Ze hebben allemaal andere ouders gekregen. Haar zoon droeg opeens een stropdas en twee van haar dochters droegen laatst even lange rokken als die de ouders van Fatima haar vroeger wel aangemeten hadden. Fatima heeft via de advocaat die ze nu heeft, een eis ingediend om de kinderen weer toegewezen te krijgen. Jeugdzorg is evenwel consistent en vindt dat het geen pas geeft om de kinderen opnieuw in een gewenningsproces te storten.

De kinderen van Fatima verblijven nu al 3 jaar in pleeggezinnen. Soms heeft ze wat extra geld en mag ze haar kinderen even zien.

De rechter is daarin met Jeugdzorg meegegaan. Die in hoger beroep ook. Het enige dat Fatima er aan heeft overgehouden is de rekening van haar advocaat.

Jeugdzorg is nu opnieuw in opspraak. Er zouden inmiddels minstens 1675 kinderen uit huis zijn geplaatst. Dat is ongeveer in dezelfde periode als waarin we te maken hebben met Minister President Mark Rutte, gebeurd. De toeslagenaffaire zal binnenkort in de fase van een Parlementaire enquête belanden. Jeugdzorg is koortsachtig bezig om mensen aan te trekken om het eigen imago wat op te poetsen. Communicatiemensen moeten Jeugdzorg redden. Extern gerichte communicatie wel te verstaan. Er zit inmiddels een nieuwe bewindsman, maar onze Mark zit nog op zijn stoel, hoor. Ook iemand met nogal wat zitvlees, hè ?

Ik denk niet dat Jeugdzorg veel toekomst heeft. Hooguit de toekomst van een volgende Parlementaire enquête. Onze Mark is dan allang Secretaris Generaal van de NAVO geworden. Ja, die heeft geen kinderen, dus die carrière loopt wel lekker door. De NAVO heft waarschijnlijk nog wel even toekomst. Zelfs met onze Mark.

Na de volgende Kamerverkiezingen zal het Parlement naar schatting uit minimaal 25 fracties bestaan. De grootste fractie mag doorgaans de voorzitter leveren. Ik denk dat ik weet wie dat wordt. Onze Mark Rutte is nog eens op zoek geweest naar een andere functie voor hem.