‘Ik ben niemand en ik stel niks voor’

Door: Jaap de Haas

Klinkt alsof ik in therapie moet of iets dergelijks, misschien heb ik wel een depressie. Of ben ik gewoon een beetje onzeker? Ik hoop in ieder geval niet dat ik gek geworden ben! Maar waarom voel ik mij zo en wat kan ik eraan doen? Zonder de gebruikershandleiding Homo Sapien moet ik zelf maar op zoek naar antwoorden.

Laat ik eens kijken of ik tot de kern van mijn probleem kan komen. Eerst moet ik weten wat ik bedoel met ‘ik’. Dat is een makkie, ik ben Jaap. Of is dit alleen mijn naam? Die ik overigens niet eens zelf verzonnen heb, maar dat terzijde. Ben ik mijn lichaam? Zo voelt het wel maar ik identificeer mezelf er niet mee. Ik zeg immers; ik heb een lichaam. Als ik deze benadering gebruik voor de rest van mijn facetten kom ik tot de conclusie dat ik ook niet mijn karakter, persoonlijkheid, intellect, gedachten en emoties ben. Bij alles kan ik zeggen dat ik ze heb maar niet dat ik ze ben. Of ben ik juist al deze aspecten van mezelf bij elkaar?

Gelukkig heb ik al wat huiswerk gedaan als het aankomt op dit identificatieprobleem. Wacht, wie heeft hier een identificatieprobleem? Ik weet het al, ik ben gewoon schizofreen! Dat verklaart die stem in mijn hoofd. Rustig Jaap, dat is gewoon je ego. Oh, gelukkig, maar ben ik dan mijn ego? Dat is tenslotte degene die de hele dag in mijn hoofd zit te praten en overal wel een oordeel over heeft. Nee het ego is een product van emoties, gedachten en herinneringen die je gedurende je leven hebt verzameld. In combinatie met je specifieke geloofsovertuigingen bepaalt dat hoe je naar de werkelijkheid kijkt. In de basis is het een overlevingsmechanisme dat zorgt dat je de juiste strategie toepast bij de juiste situatie. Ok, dan ben ik dus ook niet mijn ego. Maar ik ben me wel bewust van al die dingen. Al die gedachten en emoties voelen toch heel echt?

Al die gedachten en emoties voelen toch heel echt?

Terugkomend op dat huiswerk gaat het hier blijkbaar mis. Iedereen kan beamen dat hij of zij bewust is. Anders ben je een robot. Dat je bewust bent is ook echt het enige wat je met zekerheid kunt zeggen. Ik kan niet eens bepalen of iemand anders bewust is. Voor hetzelfde geld is deze hele poppenkast voor mij opgezet en zijn jullie allemaal robotfiguranten. Het ‘probleem’ met dit bewustzijn is dat het vormeloos en leeg is. Gaandeweg je leven groeit het ego en manifesteert het zich in die leegte. Het bewustzijn en je ego versmelten als het ware, waardoor de illusie compleet is. Je natuurlijke staat (bewustzijn) herkent zichzelf niet meer. Hiermee is het perspectief verdwenen en ben je gedegradeerd tot speelbal van je geest (gedachten en emoties).

Om het nog erger te maken beschikken wij over de meest geavanceerde machine op aarde, ons lichaam. Daarbij hebben wij een heel scala aan vermogens tot onze beschikking waarmee wij beter kunnen overleven dan onze voorgangers. Eigenlijk zijn we gewoon de beste en hebben we vette skills. Dat is nou juist het probleem. We zijn zo goed in overleven dat we nu hele luxe grotten hebben met koelkasten enzo. En als de koelkast leeg is loop je naar de hedendaagse Serengeti waar meneer Heijn en consorten het vlees alvast voor je gesneden heeft. Overleven hebben we ingeruild voor een comfortabel leven maar niet zonder gevolgen.

Eigenlijk zijn we gewoon de beste en hebben we vette skills

Het ego maakt handig gebruik van deze ongebruikte overlevingstechnieken. Ons feilbare geheugen en levendige voorstellingsvermogen komen hem goed van pas. Het ego suddert namelijk graag in nostalgie en fantaseert niet zo vrolijk over de toekomst. Het gevolg is een psychologische comfortzone ter bescherming van het tere zieltje. Hierbinnen is het veilig maar de prijs is hoog. Het leven wordt gedegradeerd tot niks meer dan een bestaan. Tot overmaat van ramp denkt ons ego dat het heel wat is. Maar in plaats van het centrum van het universum is het slechts een bij elkaar geraapt zelfbeeld in het hoekje van het heelal.

Geen depressie, identiteitscrisis of andere mentale stoornis. Gewoon een ego die zijn werk iets te goed doet. Vanuit het juiste perspectief is alles relatief. Als je je ego beschouwt als een rivier die alsmaar door je heen buldert met een eindeloze stroom van gedachten en emoties dan kan jij op haar oever staan. Beschouwend met het juiste perspectief heb je een keuze om meegevoerd te worden in de kolken van je gedachten en emoties.